Stefan Witold Alexandrowicz
(29 kwietnia 1930 Kraków - )
geolog
biogram
Absolwent Wydziału Matematyczno–Przyrodniczego Uniwersytetu Jagiellońskiego, długoletni pracownik Akademii Górniczo–Hutniczej, emerytowany profesor zwyczajny tej uczelni. Był kierownikiem Katedry Stratygrafii i Geologii Regionalnej AGH, przewodniczącym Komitetu Badań Czwartorzędu PAN. Redaktor trzech wydawnictw naukowych, członek korespondent, następnie członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności, Zastępca Sekretarza Generalnego PAU, przewodniczący Komisji Paleografii i Czwartorzędu PAU i zastępca przewodniczącego Komisji Historii Nauki PAU. Członek Polskiego Towarzystwa Geologicznego, inicjator utworzenia i członek honorowy Stowarzyszenia Malakologów Polskich, członkostwo Deutsche Malakozoologische Gesekschaft, Société Française de Malakologie oraz INHIGEO – International Commission on the History of Geological Science.
Aktywnie uczestniczy w redakcjach wydawnictw geologicznych, przyrodniczych i turystycznych. Był sekretarzem redakcji, a następnie redaktorem działu Geologia Zeszytów Naukowych AGH, inicjatorem i redaktorem Kwartalnika AGH – Geologia, inicjatorem utworzenia w AGH oraz redaktorem serii wydawniczej Folia Malacologica, członkiem komitetów redakcyjnych periodyków: Folia Quaternaria, Studia Quaternaria i Wszechświat, współredaktorem Quaternary Studies in Poland oraz inicjatorem i redaktorem dorocznie wydawanej serii Prace Komisji Paleogeografii Czwartorzędu PAU. Jest członkiem komitetów redakcyjnych dwóch periodyków PTTK: Gazeta Górska i Wierchy.
Wielokrotnie brał udział w badaniach prowadzonych za granicą. Uczestniczył w ekspedycjach geologicznych w Algierii i Mongolii, w badaniach archeologicznych w Bułgarii i Grecji, prowadził obserwacje malakologiczne i zbiór materiałów badawczych w Czechosłowacji, na Węgrzech, w Niemczech, Francji, Austrii, Słowenii, we Włoszech oraz na Ukrainie, współdziałając przy tym z tamtejszymi instytucjami naukowymi. Wyniki tych badań były zamieszczane w publikacjach.
Prowadził na AGH wykłady programowe z 10 przedmiotów (między innymi Geologia ogólna, Geologia historyczna, Paleontologia, Regionalna geologia Polski, Ekologia) i z 8 przedmiotów fakultatywnych ( między innymi Ochrona przyrody, Klimat i zjawiska ekstremalne), wykłady zlecone na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz na Uniwersytetach w Hanowerze, Kolonii i Münster.
Promotor 18 przewodów doktorskich, a także recenzent blisko 90 prac doktorskich i habilitacyjnych i przewodów o nadanie tytułu naukowego profesora.
Koncentrował się głównie na trzech zakresach tematycznych: stratygrafia, litologia mikropaleontologia utworów trzeciorzędowych i mezozoicznych, stratygrafia i malakologia utworów czwartorzędowych, historia nauk geologicznych. Opracował stratygrafię górnej kredy i miocenu okolic Krakowa, zdefiniował pozycję stratygraficzną osadów paleogenu Wyżyny Krakowskiej, opracował rekonstrukcję tektonicznego rozwoju zapadliska przedkarpackiego, jest autorem mapy geologicznej Ojcowskiego Parku Narodowego.
Jest autorem 563 publikacji naukowych i popularno-naukowych, w tym 6 książek, 8 monografii (autor lub współautor), 350 artykułów naukowych wydanych w Polsce i w 15 innych krajach (około ⅓ w językach kongresowych) oraz artykułów popularno-naukowych i komunikatów z zakresu geologii, malakologii i historii nauki.
Autor 21 filmów telewizyjnych (~20’) o tematyce geologicznej i turystycznej (cykl audycji Telewizji Kraków – „Podpowiedzi w plenerze”) oraz 240 audycji radiowych (~5-8’) z zakresu historii nauki w cyklu zatytułowanym „W kręgu nauki”, nadawanym przez Radio Kraków. W zapisie elektronicznym wydanym dwukrotnie pod tytułem „Godni pamięci - znani i nieznani” znalazły się 204 takie audycje. Wyemitowano również kilkanaście audycji radiowych o tematyce geologiczno-krajoznawczej.
Otrzymał wiele odznaczeń i nagród między innymi Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Medal Komisji Edukacji Narodowej, Odznaka Zasłużony dla Polskiej Geologii, Medal „Kraków 2000”, Złote Odznaki Regionalne, Złota Odznaka ZNP, Nagrody naukowe indywidualne Polskiej Akademii Nauk, Nagrody Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Nagroda zespołowa Ministra Środowiska za pracę naukowo-badawczą, Nagrody indywidualne Rektora AGH za prace naukowe i za dydaktykę.
wybrane prace:
Analiza malakologiczna : metody badań i interpretacji — [Malacological analysis : methods and interpretation] / Stefan Witold ALEXANDROWICZ, Witold Paweł ALEXANDROWICZ. — Kraków : Polska Akademia Umiejętności, 2011. — 302 s.. — (Rozprawy Wydziału Przyrodniczego / Polska Akademia Umiejętności ; t. 3).
Badania martwic wapiennych w obrębie źródliskowych torfowisk kopułowych we wschodniej Polsce — [Studies in calcareous tufa in spring peat bogs of Eastern Poland] / Radosław Dobrowolski, Stefan W. ALEXANDROWICZ, Krystyna Bałaga, Tomasz Durakiewicz, Anna Pazdur // W: Geochronologia Górnego Czwartorzędu Polski w świetle datowania radiowęglowego i luminescencyjnego / Anna Pazdur [et. al.]. — Gliwice : Instytut Fizyki Politechniki Śląskiej, 1999
Ewolucja rzeźby i środowiska Płaskowyżu Ojcowskiego — Relief and environment evolution of the Ojców Plateau / Stefan Witold ALEXANDROWICZ, Zofia Alexandrowicz // W: Zróżnicowanie i przemiany środowiska przyrodniczo-kulturowego Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. T. 1, Przyroda = The diversification and transformation of natural and cultural environment of the Kraków–Częstochowa Upland. Vol. 1, Nature / pod red. Józefa Partyki ; Ojcowski Park Narodowy [etc.]. — Ojców : OPN, 2004
Geoparks : the most valuable landscape parks in Southern Poland / Zofia Alexandrowicz, Stefan Witold ALEXANDROWICZ // Polish Geological Institute Special Papers ; 2004 vol. 13, s. 49–56
Litoralne odsypy muszlowe jeziora Gardno — Littoral shell accumulations of the Gardno Lake / Stefan Witold ALEXANDROWICZ // Chrońmy Przyrodę Ojczystą ; 1999 R. 55 z. 3, s. 81–92
Malacofauna of Holocene cave sediments of the Cracow Upland (Poland) / Stefan Witold ALEXANDROWICZ // Folia Quaternaria ; 2000 vol. 71, s. 85–112. — Bibliogr. s. 111–112, Abstr.. — Cave sediments of the Częstochowa Upland, Central Poland : results of interdisciplinary studies / ed. Adam Nadachowski ; Polska Akademia Umiejętności. Komisja Paleogeografii Czwartorzędu. — Kraków : PAU, 2000
Rola badań malakologicznych w chronostratygrafii późnego czwartorzędu — [Malacological investigations in chronostratigraphy of the Late Quaternary] / Stefan Witold ALEXANDROWICZ // W: Geochronologia Górnego Czwartorzędu Polski w świetle datowania radiowęglowego i luminescencyjnego / Anna Pazdur [et. al.]. — Gliwice : Instytut Fizyki Politechniki Śląskiej, 1999
Stanowisko holoceńskiej malakofauny w Pienińskim Parku Narodowym koło Szczawnicy — Site of the Holocene molluscan fauna from the Pieniny National Park near Szczawnica / Stefan Witold ALEXANDROWICZ // Chrońmy Przyrodę Ojczystą ; 2001 R. 57 z. 1, s. 31–45
Tanatocenozy muszlowe w Dolinie Racławki koło Krakowa — [Shell thanatocenoses in the Racławka valley near Cracow] / Stefan Witold ALEXANDROWICZ // W: XV Krajowe Seminarium Malakologiczne : Łódź, 23–25. IX. 1999. — Łódź : Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 1999.
Współczesna i subfosylna malakofauna wzgórza Kajasówka na Wyżynie Krakowskiej — Recent and subfossil mollusc communities of Kajasówka Hill in the Cracow Upland / Stefan Witold ALEXANDROWICZ // Chrońmy Przyrodę Ojczystą; 2000 R. 56 z. 1, s. 83–101
Współczesne środowisko przyrodnicze. 3.1., Budowa geologiczna — [Recent nature environment. 3.1 : Geological structure of Poland] / Stefan Witold ALEXANDROWICZ // W: Geografia Polski : środowisko przyrodnicze / red. nauk. Leszek Starkel. — Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999
Przemiany środowiska przyrodniczego w przeszłości : 2.1. Zarys paleogeografii Polski — [Changes of the nature environment in the past Outlines of paleogeography of Poland] / Stefan Witold ALEXANDROWICZ // W: Geografia Polski : środowisko przyrodnicze / red. nauk. Leszek Starkel. — Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999
kalendarium
1949 – rozpoczął studia na Wydziale Geologiczno-Poszukiwawczym AGH oraz na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym UJ
1951 - jako student podjął pracę w AGH jako zastępca asystenta
1951-1992 – głównym tematem prac była litologia mikropaleontologia utworów trzeciorzędowych i mezozoicznych
1953 – otrzymał stopień magistra geologii i paleontologii, został asystentem w Katedrze Geologii Wydziału Geologiczno-Poszukiwawczego AGH
1953 – został członkiem Polskiego Towarzystwa Geologicznego
1954 - starszy asystent Instytutu Geologicznego
1958 - w Katedrze Geologii WGP AGH - starszy asystent prof. Walerego Goetla
1961 – uzyskał doktorat, adiunkt w Katedrze Geologii prof. Henryka Świdzińskiego
1967 – habilitował się
1968-1992 - kierownik Zakładu Geologii Historycznej i Paleontologii
1969-1974 - wicedyrektor Instytutu Geologii Regionalnej i Złóż Węgla
1969-2001 - redaktor Kwartalnika AGH – Geologia
1975 – uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego w Instytucie Geologii i Surowców Mineralnych AGH
1976 – odznaczony Krzyżem Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
1978-2004 – tematem jego prac była stratygrafia i malakologia utworów czwartorzędowych
1979-1984 - wicedyrektor Instytutu Geologii i Surowców Mineralnych
1981-2012 – członek Komitetu Badań Czwartorzędu PAN
1981-2012 – w Polskiej Akademii Umiejętności kierował Komisją Paleogeografii Czwartorzędu
1983 – profesor zwyczajny w Instytucie Geologii i Surowców Mineralnych AGH
1992 – został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności
1992-2000 - kierownik Katedry Stratygrafii i Geologii Regionalnej
1996 – członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności
1997-2006 - pełnił obowiązki wicedyrektora i dyrektora Wydziału Przyrodniczego PAU
1988 – odznaczony Medalem Komisji Edukacji Narodowej
2001- odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski
2003-2014 – redaktor serii Prace Komisji Paleogeografii Czwartorzędu PAU
2007-2015 - wybrany delegatem Walnego Zgromadzenia, sprawował w zarządzie PAU funkcję Zastępcy Sekretarza Generalnego
2010-2014 – w PAU kierował Komisją Historii Nauki
źródła:
Stefan Witold Alexandrowicz. W: Manecki A.: Alfabet wspomnień o ludziach nauki i wydarzeniach lat minionych. Kraków 2015, s. 149
Stefan Witold Alexandrowicz. W: Manecki A.: Ludzie nauk o Ziemi i Kosmosie : z wydarzeniami lat minionych tle. Kraków 2023, s. 16-17
Tyrański W.: Kto jest kim w Polsce : lokalne władze, urzędy, instytucje, środowiska : edukacja, zatrudnienie, pozycja zawodowa, działalność polityczna i społeczna, sympatie polityczne, rodzina, rozrywki i upodobania (dane z 1999 roku). Wyd. 2. Kraków 2000, s. 7
Wielka Księga 85-lecia Akademii Górniczo-Hutniczej. [Oprac.] zespół aut. K. Pikoń (red. naczelny), A. Sokołowska (dyrektor projektu), K. Pikoń. Gliwice 2004, s. 10-11 Współcześni uczeni polscy : słownik biograficzny. T. 5. Suplement A–Ż. Red. nauk. J. Kapuścik. Warszawa 2006, s. 30–31
Biuletyn Rektora [AGH] 1990, 1 czerwca, s. 8-9
Jubileusz 50-lecia pracy naukowej i dydaktycznej profesora Stefana Witolda Alexandrowicza Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 2001, nr 97/98, s. 9
Krąpiec M.: Jubileusz 75-lecia Profesora Stefana Witolda Alexandrowicza. Przegląd Geologiczny 2005, T. 53, nr 6, s. 461-463
Sass- Gustkiewicz M.: Spotkanie z emerytowanymi pracownikami dydaktycznymi Wydziału Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska. Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 2001, nr 96, s. 16-17