Puzyna Jan Duklan Maurycy Paweł
(13 IX 1842 Gwoździec koło Kołomyi – 8 IX 1911 Kraków)
biskup krakowski, kardynał
rodzina
książę herbu Oginiec
syn Romana (1788 - 1861) i Hortensji (1806 - 1879), córki generała Józefa Dwernickiego
biogram
Uczęszczał do gimnazjum w Stanisławowie, gdzie złożył egzamin dojrzałości. Studiował prawo na Uniwersytecie Lwowskim i w Pradze. Po uzyskaniu doktoratu pracował w Lwowskiej Prokuratorii Skarbu, a następnie w Sądzie Wyższym.
Porzucił urząd i wstąpił do Seminarium Duchownego w Przemyślu, gdzie uzyskał święcenia. Po krótkim wikariacie w Przeworsku uzyskał kanonię przemyską i wicekanclerstwo seminarium duchownego, następnie został mianowany biskupem pomocniczym lwowskim i rektorem lwowskiego Seminarium.
Po śmierci biskupa krakowskiego Albina Dunajewskiego, dzięki wstawiennictwu namiestnika Galicji Kazimierza Badeniego został biskupem krakowskim i zasiadał w austriackiej Izbie Panów i w Sejmie Krajowym.
Przy współudziale architektów Sławomira Odrzywolskiego i Zygmunta Hendla doprowadził do ukończenia restauracji katedry wawelskiej. Ostro krytykowany przez historyków sztuki (między innymi F. Koperę, L. Lepszego, L. Pugeta i S. Tomkowicza) za zmiany architektoniczne i niedopuszczenie do prac artystów krakowskich (przerwał prace nad dekoracją skarbca katedralnego Józefowi Mehofferowi, nie zrealizował projektu Akropolis wawelskiego Stanisława Wyspiańskiego).
Na Podzamczu wybudował gmach seminarium duchownego i przeniósł kleryków od misjonarzy na Stradomiu do nowego budynku. Udekorował Pałac Biskupi świetnymi obrazami mistrzów włoskich, holenderskich, flamandzkich, kopiami portretów biskupich i stylowymi meblami.
Znany z konserwatywnych poglądów był przeciwnikiem ruchu ludowego (krytykował księdza Stanisława Stojałowskiego i Jana Stapińskiego). Kładł duży nacisk na katechizację oraz wzywał do pracy społecznej w duchu solidaryzmu. Był powiązany z arystokracją galicyjską, uparty, znany ze swej lojalności wobec dworu wiedeńskiego i wstecznych poglądów.
Bardzo niepopularny w Krakowie, niektóre jego decyzje podejmowane zarówno na arenie międzynarodowej, jak i w samym Krakowie, spotkały się z ostrą krytyką prasową i wystąpieniami studenckimi: weto złożone w imieniu cesarza austriackiego w czasie wyborów papieża, spory z Wydziałem Teologicznym UJ o obsadzenie katedr, zakaz urządzenia pogrzebu kościelnego Michałowi Bałuckiemu (popełnił samobójstwo) mimo interwencji marszałka krajowego, niedopuszczenie do sprowadzenia na Wawel zwłok Juliusza Słowackiego, zakaz odprawienia mszy polowej na Błoniach w 500. rocznicę Bitwy pod Grunwaldem.
W ostatnim roku życia był sparaliżowany, został pochowany w katedrze Wawelskiej w kaplicy biskupa Jana Konarskiego.
kalendarium
1864 – zdał maturę w gimnazjum w Stanisławowie
1868 - uzyskał doktorat praw na Uniwersytecie Lwowskim
1869 – rozpoczął pracę we Lwowskiej Prokuratorii Skarbu
1872 – został oddelegowany do Sądu Wyższego w sprawach dochodów skarbowych
1872 – mianowany koncypistą w Dyrekcji Skarbu we Lwowie
1875 – awansował na komisarza
1876 - wstąpił do Seminarium Duchownego w Przemyślu
1878 XII 8 - przyjął święcenia kapłańskie
1880 – został kanonikiem przemyskim
1880 - został wicedyrektorem Seminarium Duchownego w Przemyślu
1886 III 25 - został mianowany biskupem pomocniczym w archidiecezji lwowskiej z tytułem biskupa tytularnego Memfis
1888 V 24 - przyjechał na kanoniczną wizytację do Kulikowa, aby zbadać postępowanie ks. Stojałowskiego. Po wizytacji odsunął proboszcza od wykonywanej funkcji kapłańskiej i suspendował
1894 X 7 - został mianowany biskupem krakowskim
1895 I 22 - prekonizowany
1895 II 17 - odbył ingres do katedry wawelskiej
1895 – został członkiem austriackiej Izbie Panów i posłem na Sejm Krajowy
1895 III 14 - odbył konferencję z przedstawicielami świata artystycznego, powołał komitet i nakreślił projekt restauracji katedry wawelskiej
1895 - odnowiono kaplicę Zygmuntowską, wprawiono nowe witraże projektu Józefa Mehoffera, wystawiono pomniki nagrobne kardynałom Zbigniewowi Oleśnickiemu i Jerzemu Radziwiłłowi (Pius Weloński)
1895 VI 9 – poświęcił, pierwszą z odnowionych, kaplicę Zygmuntowską
1895 - wspólnie z arcybiskupem lwowskim Sewerynem Morawskim i biskupami: tarnowskim Ignacym Łobosem i przemyskim Łukaszem Soleckim wydał list pasterski, przestrzegający przed prenumeratą pism Stojałowskiego i zabraniający ich czytania oraz rozpowszechniania
1896 XI 11 – zwołał pierwszą konferencję kongregacji dziekanów w Galicji
1896 – wprowadził w diecezji krakowskiej Bractwo Nieustającej Adoracji Najświętszego Sakramentu
1897 – został członkiem honorowym Stowarzyszenia Katolickiej Młodzieży Rękodzielniczej „Skała”
1899 – 1901 – zbudował pod Wawelem, na Podzamczu, gmach Seminarium Duchownego
1900 – sprawił relikwiarz – srebrną trumienkę projektu S. Barabasza z relikwiami bł. Wincentego Kadłubka, znajdującą się na ołtarzu kaplicy biskupa Tomickiego w Katedrze Wawelskiej
1901 IV 15 - papież Leon XIII, na wniosek cesarza Franciszka Józefa, nadał mu godność kardynała
1901 VI 9 – otrzymał od papieża w Rzymie kapelusz kardynalski i przekazano mu jako tytularną bazylikę Św. Witalisa, Gerwazego i Protazego oraz został przyjęty do kardynalskiej kongregacji Konsystorialnej, Studiów, Indeksu, Biskupów i Zakonów
1901 IX 28 - przeniósł kleryków od misjonarzy na Stradomiu do nowego budynku przy ulicy Podzamcze
1901 X – odmówił katolickiego pogrzebu Michała Bałuckiego, który popełnił samobójstwo
1902 -przejął od rządowego Funduszu Religijnego Tyniec wraz z 10 folwarkami
1902 – wystawiono sarkofag królewski św. Jadwigi dłuta Antoniego Madeyskiego
1903 - na konklawe zgłosił w imieniu cesarza Franciszka Józefa I protest zwany ekskluzywą wobec próby wyboru na papieża kardynała Rampolli, w takiej sytuacji wybrano kardynała Giuseppe Sarto, który jako papież Pius X zniósł prawo ekskluzywy. Protest zgłoszony przez kardynała Puzynę był ostatnim w historii Kościoła
1905 – odnowił fasadę kościoła śś. Piotra i Pawła w Tyńcu
1906 – wystawiono sarkofag królewski Władysława III Warneńczyka dłuta Antoniego Madeyskiego
1907 – założył Muzeum Diecezjalne na Wawelu
1907 - doprowadził do sporu o obsadę katedry wydziału teologicznego na UJ, odmawiając udzielenia misji kanonicznej kandydatom wydziału
1908 IX 20 - koronował obraz Matki Bożej Bolesnej znajdujący się u OO Franciszkanów (pogarszający się stan jego zdrowia spowodował, że była to jego ostatnia publiczna celebra)
1909 – utworzył w Bronowicach samodzielną parafię powierzając ją reformatom
1909 - sprzeciwił się przeniesieniu zwłok Juliusza Słowackiego na Wawel
1909 II 21 – przed Pałacem Biskupim demonstrowali studenci za niedopuszczenie do pogrzebu J. Słowackiego na Wawelu
1910 – powołał komisję dla spraw sztuki kościelnej
1910 VII 15 - zbulwersował mieszkańców Krakowa odmową odprawienia mszy św. na Błoniach w 500. rocznicę bitwy grunwaldzkiej. Tłumaczył, że jest przeciwnikiem patriotyzmu ulicznego