Artur Bartels 

(13 października 1818 Wilno? – 23 grudnia 1885 Kraków)

pieśniarz, poeta, rysownik i publicysta 

rodzina

z rodziny ziemiańskiej skoligaconej z Tyszkiewiczami i Radziwiłłami

syn Ludwika i Konstancji z domu Zabłockiej

około 1840 żona Kazimiera Wańkowicz herbu Lis odmienny 

Artur Bartels (1818-1885)

biogram

           Uczył się w Gimnazjum Wojewódzkim w Warszawie, gdzie przyjaźnił się z Cyprianem Kamilem Norwidem. Studiował Petersburgu i Paryżu. Po powrocie do kraju przez pewien czas przebywał na wsi na Wileńszczyźnie. Zajmował się gospodarstwem w swoich posiadłościach nad Berezyną. Zarządzał ordynacją dóbr Birże, przez co związany był z rodziną Tyszkiewiczów. Następnie gospodarował jako ziemianin na roli na Polesiu. Mieszkał w Deniskowiczach (obecnie rejon hancewicki), ponieważ tę miejscowość wskazał jako miejsce napisania niektórych swoich utworów. Był zapalonym myśliwym, tematyka łowiecka zajmowała ważne miejsce w jego twórczości. Początkowo związany ze środowiskiem wileńskim (najczęściej przebywał w Gródku pod Mińskiem), następnie przeniósł się do Warszawy, później do Krakowa. Mieszkał wraz z żoną Kazimierą (z Wańkowiczów) w Domu Pod Pająkiem przy ul. Karmelickiej 162.

           Dużą popularność w kręgach artystycznych zyskały jego piosenki (między innymi znana do dziś Panna Marianna), do których pisał teksty i muzykę i które wykonywał przy własnym akompaniamencie fortepianowym, zyskując miano polskiego Bérangera (ich żartobliwy, zabarwiony liryzmem ton przejęła krakowska piosenka kabaretowa).

           W Warszawie ogłosił drukiem 2 zeszyty piosenek, część z nich wydał ponownie w Krakowie Kazimierz Bartoszewicz. Pisywał również komedie (Niewiniątko), dramaty (Serce brata), wiersze satyryczne oraz artykuły i opowiadania o tematyce myśliwskiej (między innymi dla „Łowca"). W „Albumie Wileńskim” Wilczyńskiego zostały zamieszczone „Łapigrosze” i „Pan Atanazy Skorupka, człowiek postępowy". Wiele wierszy okolicznościowych pozostało w rękopisie. Część tej spuścizny wydał Kazimierz Bartoszewicz.

Pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera W, rząd wschodni).

wybrane prace:

1856 – gawęda Skutki cywilizacji

1859 - Niewiniątko komedia, Serce brata dramat (Wilno)

1870 - Zbiór piosenek z towarzyszeniem fortepianu (Warszawa)

1878 - Drugi zbiór piosenek (Warszawa)

1878 – w „Łowcu” opublikowano jego Tydzień poleski. Ustęp z życia myśliwego na Litwie

kalendarium

1830 – uczył się w Gimnazjum Wojewódzkim w Warszawie

1863 – przybył do Warszawy

1875-1878 – przebywał w Rydze

1878 – osiedlił się w Krakowie

1888 – w Krakowie K. Bartoszewicz wydał część jego utworów

źródła:

S. Orgelbrand Encyklopedia Powszechna Warszawa 1898-1912

Dymitr Zagacki, Artur Balters – zapomniany piewca Polesia [w] „Echa Polesia” dostęp 2020-06-09

Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl), wydanie z 20.06.2020

Polski Słownik Biograficzny”, Polska Akademia Nauk, Gebethner i Wolff, Kraków, 1933, tom 1, s. 310–311.

Karol Estreicher: „Bibliografia Polska XIX stulecia. Lata 1881–1900”, Spółka Księgarzy Polskich, Kraków, tom I (A-F), 1906, s. 76.