Władysław Bartynowski
(24 czerwca 1833 Kraków – 16 grudnia 1918 Kraków)
kolekcjoner i numizmatyk, antykwariusz, archeolog
rodzina
syn Maksymiliana (1830-1839), sędziego i numizmatyka i Emilii Meciszewskiej herbu Prawdzic (1810-1856)
w 1857 roku w Częstochowie poślubił Karolinę Szymanowską
dzieci: Stanisław, chemik; Wacław (1868-1923)
biogram
W Krakowie ukończył gimnazjum i uczęszczał na studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, studiów nie ukończył. Kolekcjoner starych druków, faksymiliów tytułów, znaków wodnych, opraw, rycin (zwłaszcza portretów) i monet polskich. Zgromadził zbiór kilku tysięcy miedziorytów, litografii i drzeworytów oraz materiałów i wiadomości o malarzach i rytownikach polskich, sporządził katalog rycin i artystów. Zbiór ten i katalog przekazał Muzeum Czapskich w Krakowie.
Utrzymywał stałe kontakty z E. Hutten-Czapskim, służąc mu radą i pośrednicząc w nabywaniu obiektów. Gorąco orędował za przenosinami kolekcjonera i jego zbioru ze Stańkowa do Krakowa. Za jego pośrednictwem Czapski już w 1889 roku wstąpił w szeregi Towarzystwa Numizmatycznego, przyjmując funkcję przedstawiciela na tzw. północną część Kraju Zabranego. Po śmierci wielkiego numizmatyka pomagał wdowie Elżbiecie Czapskiej w urządzaniu początkowo prywatnego muzeum imienia jej zmarłego męża.
Sprawował też funkcję generalnego kustosza zbioru Adama Potockiego.
Pod jego kierunkiem zdobywali praktykę Feliks Kopera i Marian Gumowski, który wspomina go jako człowieka powszechnie lubianego, uczynnego i nadzwyczaj skromnego:
… Umysł niezmiernie jasny i żywy, obdarzony nadzwyczajną pamięcią, ujmował sobie ludzi niezwykłą szczerością i prawością charakteru, pogodnym humorem i uczynnością, czasem zgoła niespodziewaną. Sam nadzwyczaj skromny i niecierpiący rozgłosu, pomagał wszystkim naukowo pracującym, nie lubił krytykować nikogo, raczej dobre, aniżeli złe strony u ludzi widział … - za Rafał Janke, Władysław Bartynowski jako numizmatyk w 180. rocznicę urodzin, „Przegląd Numizmatyczny”, 2012, nr 4
Wchodził w skład Komitetu Muzealnego. Gabinetowi numizmatycznemu podarował część monet (X-XI w.) ze znaleziska w Ojcowie i Pełczyskach. Wykonał wiele cennych faksymiliów druków z XVI-XVII wieku, wspólnie z A. Zaleskim opracował katalog medali i rycin Biblioteki Jagiellońskiej, stworzył własny sposób reprodukcji numizmatów zwany bartynotypią.
Prowadził w Krakowie handel drukami i numizmatami antykwarycznymi. Tworzył i utrzymywał kontakty z kolekcjonerami polskimi, a także bibliotekarzami i antykwariuszami działającymi w Polsce i za granicą, kupował, sprzedawał, wymieniał, negocjował na aukcjach, gromadził informacje i zbiory. Mimo, że nigdy nie związał się ani z uniwersytetem, ani inną instytucją naukową, był uważany za autorytet w kilku dziedzinach: numizmatyce, bibliografii, ikonografii, konserwacji książek. Szanse na przyjęcie schedy po ojcu i dziadku stwarzał początkowo młodszy syn Wacław, ale ciężka choroba wykluczyła go z czynnego życia. Starszy syn Stanisław - założyciel Muzeum Przemysłowego w Rzeszowie, jako chemik, pomagał mu w stworzeniu technologii wytwarzania bartynotypów. Córka Bronisława Uhmowa – malarka ręcznie malowała kolorowe egzemplarze jego tek z rycinami. Większość swoich zbiorów darował Muzeum Narodowemu w Krakowie, o czym informuje tablica pamiątkowa na ścianie Sukiennic. Jedyna kolekcja jaka zachowała się w archiwum rodziny to kolekcja 182 medalików religijnych i krzyżyków, pochodzących głównie z XIX wieku z różnych krajów Europy oraz z Chin.
Pochowany na cmentarzu Rakowickim.
wybrane prace:
1867 - Katalog książek, inkunabułów, rycin, obrazów, medali i monet
1880 - Skorowidz monet polskich K. Beyera (wspólnie z J. Polkowskim)
1880 – Krótkie wspomnienie o życiu i pracach artystycznych Jana Lewickiego
1882 – faksymile herbarza Arma regni Poloniae M. Ambrosiusa
1887 - Materiały historyczne rysowane i zbierane w kraju i za granicą (zeszyty 1 - 6)
1895 - Katalog tytułów i kart z dzieł dawnych polskich oryginalnych i fascimilowanych
1908 - Materiały do ikonografii królów, zbroi i wojska polskiego (ze 173 tablicami);
kalendarium
1839 – jego rodzina przeniosła się z Karniowic do Krakowa
1865 - rozpoczął prace nad reprodukcją starodruków
od 1870 - prowadził dział starych druków w księgarni Daniela Edwarda Friedleina
1888 - Akademia Umiejętności powołała go do współpracy w Komisji Historii Sztuki
1888 - współzałożyciel Towarzystwa Numizmatycznego
1889 - wiceprezes Towarzystwa Numizmatycznego w Krakowie
1889-1900 - redaktor "Wiadomości Numizmatyczno-Archeologicznych", w którym publikował katalog tytułów oraz życiorysy rytowników, między innymi Willema Hondiusa, J. Lewickiego
1894-1910 - uporządkował i skatalogował zbiór monet namiestnika Galicji hr. Adama Potockiego
1896 – współzałożyciel TMHiZK
1900 – kupił dom przy ul. Pędzichów
źródła:
Krystyna Pawłowska, Władysław Bartynowski (1833-1918), [w] „Numizmatyk Krakowski” [dostęp 2023-04-23]
Rafał Janke, Władysław Bartynowski jako numizmatyk w 180. rocznicę urodzin, „Przegląd Numizmatyczny”, 2012, nr 4
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl), wydanie z 20.01.2024
Michał Rożek, Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa, Warszawa-Kraków 1997