Jan Gawiński

(między 1622 a 1626 Wilamowice k. Oświęcimia? - około 1684)

poeta, tłumacz, urzędnik grodzki i dworski

rodzina

           przed 18 października 1658 roku żeni się z Małgorzatą, córką zmarłego murarza, Jana Laytnera, który zostawił po sobie kamienice na Kaźmierzu i drugą przy ul. św. Anny. Pierwszą z nich objął na wyłączną swą własność, po długich sporach i procesach, w roku 1661, drugą zakupił od syna zmarłego Laytnera w roku 1677. W trzy lata po śmierci żony Małgorzaty (między rokiem 1679 a 1681) zaślubia wdowę Magdalenę Kośmińską z domu Kochlewską, z którą jednak żył bardzo krótko i nie oglądał już prawdopodobnie syna, z tej żony zrodzonego

biogram

           Pisał się z „Wielomowic” (najprawdopodobniej Wilamowice w dawnym Księstwie Oświęcimskim lub na Podlasiu). Szlachectwo wątpliwe, herb nie znany. Kształcił się w szkole kolonii Akademii krakowskiej założonej przez Wilskiego w Białej Podlaskiej, był tam uczniem retoryki. Być może uzupełniał naukę w Kolegium Nowodworskich w Krakowie. W latach następnych został dworzaninem królewicza Karola Ferdynanda Wazy, biskupa wrocławskiego i płockiego. Brał czynny udział w wojnie kozackiej za Jana Kazimierza, a następnie był urzędnikiem w Krakowie. Został alumnem i subkolektorem Opockiego, podwojewodziego krakowskiego. Następnie zostaje subdelegatem i subkolektorem nastepcy Opockiego, Felicyana Grabkowskiego, generalnego podwojewodziego krakowskiego województwa. Pełnił też funkcję superintendenta warzelni wielickiej i bocheńskiej.

           Ostatnie lata życia spędził na wsi, gdzie doczekał się wstąpienia na tron Jana Sobieskiego i odsieczy Wiednia.

           Przedstawiciel poezji ziemiańskiej, pisał wiele i na wysokim poziomie. Największą sławę zyskały jego sielanki, wzorowane na Anakreoncie, Szymonie Szymonowicu i poetach rzymskich, wielokrotnie wznawiane. Pisał fraszki, sielanki, epitafia, utwory polemiczne oraz panegiryki, był także autorem przekładów poetów łacińskich.

wybrane prace:

1668 – Sielanka i różne Nagrobki

1680-1683 - przygotował do druku zbiorową edycję własnych wierszy Helikon (wydane w XIX wieku)

1684 - Dworzanki albo Epigrammata polskie

1843 - Żegota Pauli wydał Poezye Jana z Wielomowic Gawińskiego, gdzie mieszczą się nowe sielanki, poezye liryczne i Herkules na dwoistej drodze

1690 - ukazała się Fortuna przeróbka utworu S. Kleryki

kalendarium

około 1637-1642 - w szkole kolonii Akademii krakowskiej w Białej Podlaskiej był uczniem retoryki

przed 1650 - osiedlił się w Krakowie

od 1650, 1654 i 1658 - pełnił funkcję alumna grodu krakowskiego

1658 - subdelegat podwojewodziego krakowskiego

1657 - subdelegat i subkolektor Felicyana Grabkowskiego

1665 - mieszczaństwo wybiera go na swego rzecznika wobec króla w sprawie uzyskania zniesienia poboru, opłacanego na rzecz wojska

1667 - w sprawach wojskowych bawił przez dłuższy czas we Lwowie

1671 - superintendent warzelni wielickiej i bocheńskiej

źródła:

Dariusz Chemperek, Poezja Jana Gawińskiego i kultura literacka drugiej połowy XVII wieku, Lublin 2005

Stefan Demby, Album pisarzy polskich, Warszawa 1898

Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Kraków 2000